SULTAN ÜÇÜNCÜ MEHMET

 (1595 – 1603)

 

Babası : Sultan III. Murad
Annesi : Safiye Sultan
Doğduğu Tarih : 26 Mayıs 1566
Padişah Olduğu Tarih : 27 Ocak 1595
Öldüğü Tarih : 22 Aralık 1603
Saltanatı : 1595- 1603

Sultan III. Mehmet, onüçüncü padişah olarak Osmanlı tahtına çıktı. Manisa’da doğdu. Annesinin gözetiminde ve etkisinde iyi eğitim alarak yetişti. Devrin önemli tarihçisi, Hoca Sadeddin Efendi’den tarih ve kültür derslerini, din eğitimini de din alimlerinden aldı. İyi bir dindar ve dürüst bir şehzade olarak yetişti.

Padişah olduğunda Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına ulaşmış, 3 kıtaya yayılan büyük bir imparatorluk olmuştu. Görevi teslim aldığında Avusturya ile 1593 yılında başlayan savaş devam ediyordu. Macaristan’ın fethi tamamlanmış ve Eflak üzerine sefer kararı alınmıştı. Türklerin Viyana’ya harekete geçeceğini hesaplayan Batılı Devletler bu sefere karşı yeni bir haçlı ordusu toplamışlardı. Ordu komutanlarının yetersizliği ve kararsızlık Estergon Kalesi’nin kaybına sebep olmuştu. Bu yenilgi üzerine Sultan Mehmet, bir süredir değişmiş olan geleneği, padişahların ordunun başında sefere katılmasını tekrar başlatmak üzere Eğri Seferi’nin yapılmasına karar vermişti. Tarihimize “Kanije Savunması” olarak geçen ve Tiryaki Hasan Paşa komutasındaki orduyu destanlaştıran zafer kazanılmıştı. Sultan Mehmet, bu zaferden sonra İstanbul’a döndüğünde “Kanije Fatihi” olarak karşılanmış, zafer şenlikleri yapılmıştı.

Sultan Mehmet, içeride de bir süredir devleti tehdit eden Celalî isyanları ile uğraşmıştır. Ele başıları yok etmek, ordu ile harekete geçmeyi gerektirecek kadar büyümüş, devlet uzun süre bu isyanlarla uğraşmak zorunda kalmıştı. İstanbul’da Sipahi Ocağı Yeniçerilere karşı harekete geçmiş ve “Zorba İsyanı” yaşanmıştı. Padişah isyanlara son vermek için asilerle siyaset yolu ile anlaşma kararını uygulamaya koymuştu.

Padişah III. Mehmet, orta boylu, açık tenli, kumral saçlı ve yuvarlak sakallı idi. İyi eğitim alarak yetişmiş, aynı zamanda da güzel şiirler yazan bir şairdi. Hassas ve kötülükten uzak olması ve dürüstlüğü en büyük özelliği idi. Özellikle devlet işlerinin görülmesinde, annesi Safiye Sultan’ın etkisinde kalması da O’nun zaafı idi.

İsmini Fatih'e benzemesi için dedesi Kanuni, "Mehmet" koymuştur. Üçüncü Mehmet devri, Osmanlı İmparatorluğunun duraklama devrine rastlar. Nitekim Avrupa topraklarında, Devleti Aliyle, birçok kalelerini Avrupalılara teslim eder. Sadrazam Koca Sinan Paşa'nın basarisizliğini gören Üçüncü Mehmet, bizzat sefere Cıkmış, Haç ova Meydan Savasını Avrupalılara karşı kazanmış ve Eğri Kalesini fethetmiştir. Tarihte Eğri Fatihi diye anılır.

Bu devirde Türkiye Iran yeniden savaşa başlamıştır. Vezirlerin ve ulema sınıfından bazı kimselerin, adam kayırmaları, ehliyetsiz oldukları halde birçok kimseleri ehliyetli ve üstün kabiliyetli olarak padişaha tavsiyede bulunmaları, padişahı ve Devleti Aliyyeyi güç durumlarda bırakmıştır.

Üçüncü Mehmet, zamanında çıkan iç isyanlarla (Celâli isyanları ile) uğraşmış, dışarıda ise topraklar kaybedilmiştir. Meşhur Kanice Kalesi müdafaası, Tiryaki Hasan Pasa tarafından bu devirde yapılmıştır. Üçüncü Mehmet genç yaşında iken 1603 senesinde vefat etmiştir. (Allah rahmet eylesin.)

Üçüncü Mehmet de sâirdi ve Adli mahlasıyla şiirler yazmıştır. şiirlerinden birisi de şöyledir.

Yoldurur zulme rızamız, adla biz mâilleriz.
Gözleriz Hakk'ın rızasın emrine Kabilleriz.
Arifiz, âyine-i âlem - nümedir gönlümüz.
Rüzgârın cünbüsünden sanmayın gaafilleriz.
Pûse-i ask içre Adli kaal ezelden kalbimiz,
Gill-ü gisdan hãliyiz, ãlemde safi dilleriz.

Silsile-i Saadâd'tan Mevlânâ Muhammed Hâcegi Emkengi (H. 1008) ve Muhammed Bâkî Billah Hazretleri (H. 1013), Sair Bãki (H. 1008), Hasimi Osman Efendi (H. 1004), Tezkire sahibi Hasan Celebi Efendi (H. 1013) Üçüncü Mehmet devrinde vefat eden büyüklerdir.

Erkek çocukları : Birinci Ahmed, Birinci Mustafa, Selim, Mahmud.

Kızlarının isimleri bilinmiyor.